Δευτέρα 29 Δεκεμβρίου 2008

Κατ' εξαίρεσιν

Αν και η θεματολογία του blog αυτού είναι άλλη, επιβάλλεται η ανάρτηση αυτού του άρθρου που, κατά τη γνώμη μου, πρέπει να διαβαστεί από όλους. Ας μη ξεχνάμε ότι πριν από λίγες μέρες, ένα παιδί πυροβολήθηκε εν ψυχρώ.



Από το Βιβλιοδρόμιο της εφημερίδας ΤΑ ΝΕΑ
Σάββατο, 20 Δεκεμβρίου 2008
Περί αποκλίσεων


Γράφει ο Κώστας Γεωργουσόπουλος


ΑΛΗΘΕΙΑ ΤΙ ΣΗΜΑΙΝΕΙ ΑΠΟΚΛΙΝΟΥΣΑ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑ ΟΤΑΝ ΜΙΛΑΜΕ ΓΙΑ ΕΝΑΝ ΕΦΗΒΟ 15 ΕΤΩΝ; ΚΑΙ ΩΣ ΠΡΩΤΟ ΕΡΩΤΗΜΑ ΠΟΥ ΑΝΑΔΥΕΤΑΙ ΣΤΗ ΣΚΕΨΗ ΕΙΝΑΙ ΠΟΙΑ ΤΑΧΑ Σ΄ ΑΥΤΗ ΤΗΝ ΗΛΙΚΙΑ ΕΙΝΑΙ Η ΝΟΡΜΑ, Η ΚΑΝΟΝΙΚΟΤΗΤΑ, Η ΕΥΘΕΙΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΟΠΟΙΑ ΠΑΡΕΚΚΛΙΝΕΙ Ο ΕΦΗΒΟΣ; ΠΟΙΟΣ ΚΑΘΟΡΙΖΕΙ ΤΑ ΚΡΙΤΗΡΙΑ, ΚΑΙ ΥΠΑΡΧΟΥΝ ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΙΣΧΥΟΣ; ΥΠΑΡΧΕΙ Ο ΑΠΟΛΥΤΟΣ ΚΑΝΟΝΑΣ ΠΑΝΩ ΣΤΟΝ ΟΠΟΙΟ ΜΕΤΡΙΕΤΑΙ ΚΑΘΕ ΦΟΡΑ ΜΙΑ ΣΥΓΚΕΚΡΙΜΕΝΗ ΑΤΟΜΙΚΗ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑ ΕΝΟΣ ΝΕΑΡΟΥ ΑΤΟΜΟΥ;

Ύστερα από 40 περίπου χρόνια στην ενεργό, κάθε είδους εκπαίδευση, δεν μπορώ να βρω το γράδο, τον μέσο αποδεκτό δείκτη που καθορίζει μια απαρέγκλιτη συμπεριφορά. Εκείνο που ξέρω από την ψυχολογία είναι ο όρος «αποκλίνουσα νόηση» που σημαίνει «μια μορφή δημιουργικής σκέψης που συνίσταται στο να σκέφτεται κανείς και να προτείνει εναλλακτικές και πρωτότυπες λύσεις για την επίλυση ενός προβλήματος» (Λεξικό Μπαμπινιώτη). Άρα οι εφευρέτες, οι τολμηροί μεταρρυθμιστές, οι πρωτοπόροι επιστήμονες, διακρίνονται για την αποκλίνουσα σκέψη τους. Γι΄ αυτό και συχνά λοιδορήθηκαν, χλευάστηκαν, κάηκαν στην πυρά ή ήπιαν το κώνειο, όταν η διδασκαλία τους, οι προτάσεις ζωής τους ξέφευγαν από την πεπατημένη, από τον ίσιο δρόμο και (συμβολικά) από τη δημοσιά! Η μακροχρόνια θητεία μου στη Μέση Εκπαίδευση με δίδαξε να προσπαθώ πάντα να εξηγήσω τέτοιου είδους συμπεριφορές μαθητών μου που σε πρώτη ανάγνωση μπορούσαν να περάσουν είτε ως αδιαφορία είτε ως σνομπισμός είτε ως απαξίωση και του μαθήματος και του δασκάλου. Μια σιωπηλή περιφρόνηση ή μια θορυβώδης συνεχής παρενόχληση του μαθήματος δεν ήταν πάντα μια συνειδητή αντίδραση προς τη σχολική πράξη. Πολλές φορές ήταν ένα κάμωμα για να τραβήξει ο μαθητής την προσοχή, να ανοίξει διάλογο (συχνά επιθετικό) με τον δάσκαλο ή να προβοκάρει την τάξη και κυρίως τους λεγόμενους καλούς μαθητές. Επικαλούμαι τη μαρτυρία χιλιάδων μαθητών που πέρασαν από τα χέρια μου: δεν απέβαλα ποτέ από την τάξη μαθητή, ό,τι και να σκαρφίστηκε για να προκαλέσει. Μόνο μια φορά σε ακραία συμπεριφορά, βγήκα εγώ από την τάξη, καθόμουν όρθιος έξω από την αίθουσα επί δύο εβδομάδες ώσπου ο υπαίτιος ζήτησε δημόσια συγγνώμη. Έ νας δάσκαλος που καταφεύγει στην εξουσία του μαθητή ή προσφεύγει στον μπαμπούλα διευθυντή έχει για πάντα χάσει το παιχνίδι. Όταν ο δάσκαλος αγαπάει τη δουλειά του, δηλαδή το παιδί, δεν θα μείνει αδιάφορος από τη συμπεριφορά παιδιών με ιδιάζουσα παρουσία. Πάντα όταν ψάχνεις, βρίσκεις. Αν σκαλίσεις πίσω από το πείσμα, την απρέπεια, την άρνηση, την επιθετικότητα θα ανακαλύψεις σχεδόν πάντα μια τραυματική και τρυφερή πληγή που καμουφλάρεται από μια ασπίδα σκληρότητας και μια μάσκα κυνισμού. Αυτά τα παιδιά κερδίζονται σχεδόν πάντα από τον δάσκαλο που γνοιάζεται. Και η μέθοδος είναι μία, απλή και αιώνια: Αγάπη. Μου έχουν τύχει αγρίμια μετά την επαφή και την κένωση της ψυχής να έρχονται μπαίνοντας ή βγαίνοντας από την τάξη να πάρουν το χάδι τους στον ατίθασο θύσανο της κόμης τους. Συνέβη συχνά στη γυναίκα μου, επιδέξια στην προσέγγιση τέτοιων παιδιών εκπαιδευτικό, να αναλαμβάνει ενώπιον του συλλόγου των καθηγητών την ευθύνη για μαθητή που προτεινόταν για απομάκρυνση από το σχολείο και αλλαγή σχολικού περιβάλλοντος με το επιχείρημα πως αν αποτύγχανε, στο τέλος της χρονιάς θα αποχωρούσε από τον σύλλογο μαζί με τον μαθητή. Και όχι μόνο (και όχι μία φορά) δεν αποχώρησε αλλά σήμερα έχει να καμαρώνει εκείνους τους προστατευόμενους εφήβους σε πανεπιστημιακές έδρες, λαμπρούς επαγγελματίες, επιστήμονες και πολιτικά στελέχη πρώτης γραμμής. Αντίθετα πολλούς μαθητές της νόρμας, τακτικούς, πειθήνιους, «σπασίκλες», «φυτά» τούς κατάπιε η ανωνυμία και η ισοπέδωση. Με εξαιρέσεις ασφαλώς, πώς όχι. Δεν είναι δουλειά μου να υπεισέλθω στο ανακριτικό έργο και να δικάσω οποιονδήποτε. Αλλά όταν υποτίθεται ένας εκπαιδευμένος αστυνομικός στην άσκηση των καθηκόντων του παρεκκλίνει από τον νόμο, παραβιάζει τους κανονισμούς και κάνει χρήση του όπλου του εναντίον αόπλων εφήβων, ε! τότε αυτός είναι η αποκλίνουσα προσωπικότητα χωρίς καν το ελαφρυντικό της ανώριμης, ενστικτώδους και ορμητικής εφηβείας. Είναι επιχείρημα σοβαρού ανθρώπου να ισχυρίζεται ότι, πάνοπλος και με ειδική στολή καταστολής, φοβήθηκε για τη ζωή του και θόλωσε ο νους του; Όταν θολώνει το μυαλό των οργάνων της τάξης γεννιέται ο πανικός και ο πανικός (φόβος) είναι ζωώδες ένστικτο. Έγραψα κι άλλες φορές, σχεδόν τολμηρά, πως το όπλο είναι φαλλικό σύμβολο. Δεν είναι προέκταση απλώς του χεριού, κάτι σαν σιδερένια γροθιά με δυνατότητα να πλήξει στόχο μακρινό. Είναι όμως και μια προέκταση του φαλλού, μια επίδειξη αντριλικιού, που με τσαμπουκά και μαγκιά φυτεύει βιάζοντας σώματα και ζωές πυρίκαυστο σπέρμα θανάτου. Και δυστυχώς αυτό το φαλλικό σύμβολο συνοδεύεται από την ομόλογη ηδονή, ενός είδους εκπύρωση. Ξαναγυρίζω στο αρχικό ερώτημα. Ποια είναι η αποκλίνουσα συμπεριφορά ενός εφήβου. Αν ακολουθήσουμε το σκεπτικό της υπερασπιστικής γραμμής, ο τραγικός δεκαπενταετής των Εξαρχείων σύχναζε λέει στα Εξάρχεια τα Σαββατόβραδα και σύχναζε επίσης σε γήπεδα όπου με ορμή και κραυγές κι αν θέλετε με καβγάδες υπερασπιζόταν την ομάδα του. Αλλά αυτό δεν είναι η νόρμα; Έχετε ποτέ προσπαθήσει να διασχίσετε Σάββατο βράδυ τα τετράγωνα από την Ακαδημίας έως την Καλλιδρομίου και από την Αλεξάνδρας έως τη Χαριλάου Τρικούπη; Υπάρχει γήπεδο χωρίς κραυγές και καβγάδες, χωρίς οπαδούς και φανατικούς; Αυτό δεν είναι ο κανόνας; Απόκλιση είναι τα παιδιά της φούστας, τα μαμμόθρεφτα και τα δειλά. Δεν είμαι ούτε εκφραστής ούτε συμπαθών αυτής της νόρμας αλλιώς θα ήθελα τα Σαββατόβραδα των νέων παιδιών κι αλλιώς τα αθλητικά ιδεώδη. Αλλά αυτός είναι ο κανόνας, η μαζική κουλτούρα, η μαζική εκτόνωση της μουσικής, η μαζική διασκέδαση και η απέραντη μοναξιά μέσα στο μέγα πλήθος. Και στο κάτω κάτω κι αν ακόμη διαπίστωνε κανείς στο μικρό βιογραφικό του άτυχου νεανία αποκλίνουσα συμπεριφορά, αυτό δεν είναι ταυτόσημο με την παραβατικότητα.

Τρίτη 25 Νοεμβρίου 2008

Η "ανάπτυξη" των Τρικάλων Κορινθίας


Ή πως μπορεί ένα υπέροχο τοπίο να υποβαθμιστεί











Το εκκλησάκι του Άη Γιάννη, στα Μεσαία Τρίκαλα.


Οι "επενδυτές" (;) επελαύνουν και οι ντόπιοι πουλάνε τα πάντα: τα χωράφια τους, τα σπίτια τους, τα δάση, τους λόφους, τα νερά και την ψυχή τους. Νυν υπέρ πάντων αγών. Να μη μείνει τίποτα όρθιο.

Πέμπτη 20 Νοεμβρίου 2008

ΟΧΙ ΣΤΟ ΟΝΟΜΑ ΜΑΣ

“Είναι απαράδεκτη η κατάσταση στις ελληνικές φυλακές. Είναι κύριο θέμα η ριζική αλλαγή του σωφρονιστικού συστήματος”.

–Κάρολος Παπούλιας, 6/11/08


“Είμαστε άνθρωποι – κρατούμενοι. Άνθρωποι, λέω”

- Βαγγέλης Πάλλης, Κρατούμενος, 9/11/08


Από τις τρεις Νοεμβρίου μία εκκωφαντική κραυγή συνταράσσει τα θεμέλια της Δημοκρατίας μας. Από τις τρεις Νοεμβρίου σύσσωμοι οι κρατούμενοι όλης της χώρας κατεβαίνουν σε απεργία πείνας διεκδικώντας το αυτονόητο : τη χαμένη τους αξιοπρέπεια. Απέναντί τους αντιμετωπίζουν την εκκωφαντική σιωπή των κραταιών ΜΜΕ και την παντελή αδιαφορία της πολιτικής ηγεσίας. Σε αυτές τις πρακτικές όσοι υπογράφουμε αυτό το κείμενο ΔΕ ΣΥΝΑΙΝΟΥΜΕ.

Η κατάσταση στις Ελληνικές φυλακές είναι απερίγραπτη και μπορεί να γίνει κατανοητή μόνο με τη σκληρή γλώσσα των μαθηματικών. Στα κατ’ επίφαση “σωφρονιστικά” ιδρύματα της χώρας έχουν καταγραφεί συνολικά 417 θάνατοι την τελευταία δεκαετία, ενώ ο ρυθμός τους έχει απογειωθεί σε τέτοιο σημείο, ώστε σήμερα να σβήνουν στα χέρια του κράτους τέσσερις άνθρωποι το μήνα. Η πληρότητα αγγίζει το 168% (10.113 κρατούμενοι για 6.019 θέσεις) με την αναλογία χώρου για κάθε άνθρωπο να φτάνει σε περιπτώσεις το 1τμ. Με ημερήσιο κρατικό έξοδο ανά κρατούμενο τα 3,60 Ευρώ τα συσσίτια που παρέχονται είναι άθλια, οι υποδομές θυμίζουν μεσαίωνα και η ιατροφαρμακευτική περίθαλψη είναι ελλιπέστατη. Συγχρόνως, το Ελληνικό δικαστικό σύστημα στέλνει στη φυλακή έναν στους χίλιους κατοίκους της χώρας με τους έγκλειστους χωρίς δίκη (υπό προσωρινή κράτηση) να αγγίζουν το 30% του συνολικού αριθμού των κρατουμένων. Αν η ποιότητα μίας Δημοκρατίας κρίνεται από τις φυλακές της, τότε η Δημοκρατία μας ασθμαίνει. Αν η τιμώρηση παραβατικών συμπεριφορών με εγκλεισμό γίνεται από το κράτος στο όνομα της κοινωνίας, τότε για την κατάσταση στις Ελληνικές φυλακές είμαστε όλοι υπόλογοι, με συντριπτικές όμως ευθύνες να αναλογούν στην κρατική μηχανή. Σε αυτή την πραγματικότητα όσοι υπογράφουμε αυτό το κείμενο απαντούμε ΟΧΙ ΣΤΟ ΟΝΟΜΑ ΜΑΣ.

Τα στοιχεία που αποκαλύπτονται από επίσημους φορείς για τις Ελληνικές φυλακές σκιαγραφούν εικόνα κολαστηρίων. Έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την Πρόληψη των Βασανιστηρίων (2007) διαπιστώνει βασανιστήρια, απάνθρωπη μεταχείριση και απειλές κατά της ζωής κρατουμένων, σειρά παραβιάσεων αναφορικά με τις συνθήκες κράτησης, ελλείμματα στη διερεύνηση και τιμωρία των ενόχων, αποσιώπηση περιστατικών βίας με την συμπαιγνία ιατρών και φυλάκων, απαράδεκτες συνθήκες ιατρικής περίθαλψης και ιατρικού ελέγχου στους κρατούμενους κλπ. Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου έχει εκδώσει σειρά καταδικαστικών για την Ελλάδα αποφάσεων που αφορούν κακομεταχείριση ή/και παραβιάσεις άλλων δικαιωμάτων κρατουμένων από σωφρονιστικές αρχές. Η Εθνική Επιτροπή για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου έχει πάρει απόφαση - καταπέλτη για τα κακώς κείμενα στις φυλακές, προτείνοντας άμεσες δράσεις για την επίλυση τους. Ο Συνήγορος του Πολίτη διαμαρτύρεται για την παντελή έλλειψη συνεργασίας των αρμόδιων κρατικών φορεών μαζί του, λόγω της οποίας έχει ουσιαστικά απαγορευτεί η είσοδός του στις φυλακές της χώρας τα τελευταία δύο χρόνια. Οι δικηγορικοί σύλλογοι όλης της χώρας, μη κυβερνητικές οργανώσεις, όπως η Διεθνής Αμνηστία, και πολλοί πολιτικοί/κοινωνικοί φορείς καταγγέλλουν την απαράδεκτη κατάσταση και ζητούν ευρύτερη συνεργασία για το ξεπέρασμα του προβλήματος. Αν ανθρώπινα είναι τα δικαιώματα που πρέπει να απολαμβάνει κάθε ανθρώπινο ον, κάθε στέρησή τους στις Ελληνικές φυλακές αποτελεί ανοιχτή πληγή για την κοινωνία μας. Σε αυτή την κατάσταση όσοι υπογράφουμε αυτό το κείμενο απαντούμε ΝΑ ΣΠΑΣΕΙ ΕΠΙΤΕΛΟΥΣ ΤΟ ΑΒΑΤΟ ΤΩΝ ΦΥΛΑΚΩΝ.

Με την απεργία πείνας οι κρατούμενοι καταφεύγουν στο τελευταίο οχυρό αντίστασης, που τους έχει απομείνει, το σώμα τους. Είχε προηγηθεί έσχατη έκκλησή τους προ μηνός προς τους ιθύνοντες να ενσκήψουν στο πρόβλημα, καθώς δεν πήγαινε άλλο. Για να λύσουν την απεργία πείνας ζητούν την ικανοποίηση αιτημάτων, που αποκαθιστούν την χαμένη τους αξιοπρέπεια και επανακτούν τα βασικά ανθρώπινα δικαιώματά τους, αιτημάτων συγκεκριμένων, αξιοπρεπών και άμεσα υλοποιήσιμων. Απέναντι στις κινητοποιήσεις των κρατουμένων η πολιτική ηγεσία εξαντλεί τη δράση της σε αδιαφορία, υποσχέσεις και καταστολή των κινημάτων τους. Τυχόν αδιαφορία και αναλγησία της πολιτικής ηγεσίας όμως και σε αυτή τη φάση θα σημαίνει νεκρούς απεργούς πείνας. Στη μετωπική λοιπόν σύγκρουση που επιλέγουν οι κρατούμενοι της χώρας για τη διεκδίκηση των ανθρωπίνως αυτονόητων δε μπορούμε να μένουμε απαθείς σταυρώνοντας τα χέρια και περιμένοντας τις ειδήσεις των θανάτων από τις απεργίες πείνας αλλά θα σταθούμε αλληλέγγυοι. Αν η περιφρούρηση της δημοκρατίας και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων επιβάλλουν την επαγρύπνιση όλων μας, τώρα είναι λοιπόν η στιγμή να πάρουμε θέση όλοι απέναντι στο πρόβλημα χωρίς αδιαφορίες και υπεκφυγές.

Απέναντι στην τεταμένη κατάσταση στις φυλακές όλης της χώρας όσοι υπογράφουμε αυτό το κείμενο καθιστούμε την πολιτική ηγεσία απολύτως υπεύθυνη για ό,τι συμβεί και απαιτούμε άμεσα την τόσο θεσμική όσο και στην πράξη ΕΓΓΥΗΣΗ ΤΩΝ ΒΑΣΙΚΩΝ ΑΝΘΡΩΠΙΝΩΝ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ ΤΩΝ ΚΡΑΤΟΥΜΕΝΩΝ ΟΛΗΣ ΤΗΣ ΧΩΡΑΣ.

Δευτέρα 17 Νοεμβρίου 2008

Ομίχλη στα Τρίκαλα


Απομεσήμερο στα Τρίκαλα. Πυκνή ομίχλη αναδύεται από το φαράγγι της Φλαμπουρίτσας σαν ποτάμι που ξεχυλίζει και η στάθμη του ανεβαίνει συνεχώς επικίνδυνα. Σε λίγο, τα αταίριαστα κάτασπρα, μαρμάρινα(!) κτίρια κοντά στο εκκλησάκι του Άγιου Τρύφωνα χάνονται, το τοπίο γίνεται πάλι μαγικό, κι ύστερα από λίγο΄,το μόνο που διακρίνεται είναι οι κορυφές των κυπαρισιών. Οι φωνές από τις ταβέρνες έσβησαν, τα θηριώδη τζιπ εξαφανίστηκαν. Τίποτα τώρα δεν σαλεύει, παρά μόνο η υγρή μυρωδιά της ομίχλης που σέρνεταιται ανάμεσα στα φυλλώματα.
Νοέμβριος. Σε λίγο θα πέσουν τα πρώτα χιόνια. Ο κύκλος των εποχών συνεχίζεται ακατάπαυστα, κι εμείς πλάσματα ατελή και ανόητα, υλικό αναλώσιμο των αιώνων, νομίζουμε ότι θα προλάβουμε, στο σύντομο πέρασμά μας από τη γη, να κατανοήσουμε τα μυστήρια της ζωής και κυβερνήσουμε τον Κόσμο. Περιφρονούμε το παρελθόν, ασελγούμε στο παρόν και υποθηκεύουμε το μέλλον. Κοντόφθαλμοι, μικρόνοες και αστείοι παριστάνουμε τους σπουδαίους. Τί μ' έπιασε;
Πάντα η φύση των Τρικάλων με βάζει σε σκέψεις πικρές. Ίσως επειδή πρόλαβα να την δω πριν από τις καταστροφικές επεμβάσεις των τελευταίων χρόνων, τότε που περπατώντας στους γύρω λόφους νόμιζες ότι θα δεις τον Πάνα να ξεπετιέται πίσω από την άγρια βλάστηση. Αναρρωτιέμαι αν ήταν αυτή η ίδια αίσθηση της φύσης που έκανε τους αρχαίους Πελληνείς να έρχονται σ' αυτούς τους λόφους να τιμήσουν τη Δήμητρα και την Κόρη με οργιαστικές τελετές, ή μήπως είναι ο απόηχος αυτών των τελετών που πλανιέται ακόμα στις ερημιές και τον ψυχανεμίζονται μόνο οι ονειροπαρμένοι;
Και τί μ' αυτό; Είναι ωραία τροφή για την ψυχή το όνειρο. Την τρέφει και την δυναμώνει. Γιατί πάντα το όνειρο είναι και θα είναι πιό ισχυρό από την πεζή πραγματικότητα. Τί κι αν εκατοντάδες εργολάβοι με στείρα μυαλά κι αισθήσεις θέλουν σαν σύγχρονοι Αλάριχοι να ισοπεδώσουν τα πάντα, τί κι αν οι ντόπιοι θέλουν να υψώσουν τα πανύψηλα μνημεία της κενότητας και της απαιδευσίας τους; Τί κι αν ασυνείδητοι υπάλληλοι του κράτους κάνουν τα στραβά μάτια για τους γνωστούς λόγους; Ο καθένας αφήνει το στίγμα του σ' αυτή τη γη, κατά τη δύναμή του και κατά την ποιότητά του. Αλλά μόνο η Ουσία μένει. Όλα τα άλλα διαλύονται.
Δεν είναι μακριά η στιγμή που η αξία της αμόλυντης φύσης, του καθαρού αέρα και του κρυστάλλινου νερού θα ξεπεράσουν κατά πολύ τις αντικειμενικές αξίες των "αρχοντικών". Σε πολλά μέρη του πλανήτη η μεγάλη "στροφή" έχει ήδη αρχίσει και πολύ σύντομα θα αποδειχτεί, κι εδώ, η απέραντη βλακεία των τεχνοκρατών και των άπληστων υποστηρικτών τους.

Παρασκευή 31 Οκτωβρίου 2008

Αναφορά του Ομήρου στην πόλη της Πελλήνης

Και οι Μυκήνες οι λαμπρές, η Κόρινθος πλουσία,
οι Κλεωνές καλόκτιστες, των Ορνεών τα μέρη,
η Αραιθυρέα πάντερπνη, η πόλις Σικυώνος,
εκεί που πρώτα ο Άδραστος εγίνη βασιλέας,
η Υπερησία, και η ψηλή Γονούσσα και η Πελλήνη,
ο Αιγιαλός, το Αίγιον κι η απλωμένη Ελίκη
έστειλαν άνδρες σ' εκατό καράβια ανεβασμένους
και αρχηγός ήτ' ο κραταιός Ατρείδης Αγαμέμνων.
Εκείνος είχε τα πολλά και ανδρειωμένα πλήθη,
κι άστραφτεν όλος στ' άρματα κι επαίρετο η ψυχή του
ως ήταν εις την δύναμιν ο πρώτος των ηρώων,
ότ' είχε αυτός πλειότερον λαόν ολόγυρά του.

Ομήρου Ιλιάδα (Ραψ. Β, 569-580)
Μετάφραση Ιάκωβου Πολυλά

Πέμπτη 30 Οκτωβρίου 2008

Ο Αρχαιολόγος

"... ο ανασκαφέας αρχαιολόγος είναι ένα όργανο,
ένα εργαλείο του χρόνου, που για να προχωρήσει
πρέπει να αφαιρέσει από πάνω του το βάρος του εγώ..."

"... Θησαυρός είναι οι ιδέες που κρύβονται στα πράγματα.
Δεν πρέπει να σταματάμε στα υλικά κατάλοιπα, αλλά από τα υλικά πρέπει να περνάμε στά άϋλα. Αυτή άλλωστε είναι η μεγαλύτερη ελληνική κατάκτηση. Η έννοια της ιδέας, της πλατωνικής ιδέας."

Γιάννης Σακελλαράκης (13/01/2004)


Λόγια που δείχνουν την συναίσθηση της ευθύνης αλλά και την ευαισθησία του μεγάλου μας αρχαιολόγου. Ας τα διαβάσουν και κάποιοι συνάδελφοί του που θυσιάζουν πατρίδα, αξιοπρέπεια και επιστήμη στο βωμό του κέρδους.

Παρασκευή 17 Οκτωβρίου 2008

Alas!

alas! in times of tumult they are
the men destined to come forth as the
shaping spirit of Ruin

to destroy the wisdom of ages in order to
substitute the fancies of a day

Samuel Taylor Coleridge

Τρίτη 14 Οκτωβρίου 2008

Δευτέρα 26 Ιουνίου 1950, Στρατονίκεια Αντιόχου Σωτήρος

"Όταν βρεθώ στο κοχύλι ενός αρχαίου θεάτρου
κοιτάζω το τοπίο, πέρα, πάντα τόσο καλά διαλεγμένο
και αμέσως έπειτα ψάχνω τριγύρω μου τους θεατές,
προσπαθώ να δω τα μάτια τους, χιλιάδες μάτια, σειρές.
Καρφωμένα σε μία λεπτομέρεια, σε μια στιγμή
που δεν κληρονομιέται. Όχι σε μία συγκεκριμένη δράση
που θα μπορούσα εύκολα να υποθέσω... Τα μάτια
σβήνουν μαζί με τη συγκίνησή τους, όπως πεθαίνουν
τα άστρα και μένει τούτο το άδειο Διάστημα,
τόση ερημιά!..."

Γ. Σεφέρης, "Μέρες"

Τετάρτη 8 Οκτωβρίου 2008

"Θερινό Ηλιοστάσι Θ΄"

Μιλούσες για πράγματα που δεν τά'βλεπαν
κι αυτοί γελούσαν.
Όμως να λάμνεις στο σκοτεινό ποταμό
πάνω στα νερά
να πηγαίνεις στον αγνοημένο δρόμο
στα τυφλά, πεισματάρης
και να γυρεύεις λόγια ριζωμένα
σαν το πολύροζο λιόδενδρο
- άφησε κι ας γελούν.
Και να ποθείς να κατοικήσει κι άλλος κόσμος
στη σημερινή πνιγηρή μοναξιά
στ' αφανισμένο τούτο παρόν-
άφησέ τους.
Ο θαλασσινός άνεμος κι η δροσιά της αυγής
υπάρχουν χωρίς να το ζητήσει κανένας.

Γιώργος Σεφέρης "Τρία Κρυφά Ποιήματα"

Τρίτη 23 Σεπτεμβρίου 2008

Υπάρχουν ακόμα;

Ο Σ. Κουτίβας στο βιβλίο του "Ιστορικά του Ξυλοκάστρου" αναφέρει σημεία του νομού, όπου, τουλάχιστον όταν γραφόταν το βιβλίο, υπήρχαν αρχαιότητες. Αναρρωτιέμαι αν υπάρχουν ακόμα και παραθέτω ορισμένα από αυτά.

1. Κάτω Τρίκαλα
"Τραγανιστή" κρήνη. Πρέπει να σώζεται τείχος από λείες πέτρες κάποιου αρχαίου πολυγωνικού οικοδομήματος.
2. Θέση Νίσακον
Ο Κουτίβας είδε γωνιακές πέτρες και περιτρίμματα αγγείων διαφόρων εποχών.
3. Άνω Τρίκαλα
Υπάρχουν ίχνη αμαξιτού δρόμου κάτω από την εκκλησία του Αγίου Νικολάου.
4. "Αντρο του Πανός"
Δυτικά των Τρικάλων, στο κάτω μέρος της κορφής της Κυλλήνης. Βρέθηκαν αγγεία και αφιερώματα στον θεό Πάνα. Το σπήλαιο έχει σταλακτίτες.
5. Στο σιδηροδρομικό σταθμό Ξυλοκάστρου. Ευρήματα δείχνουν ότι πρέπει να υπήρχε ναός.
6. Μεταξύ Κλουτσινιώτικων και Καμαρίου υπήρχε το λιμάνι των Αριστοναυτών. Ο Κουτίβας είδε γωνιακές πέτρες.
7. Από τους Αριστοναύτες μέχρι τον ποταμό Κριό (Φόνισσα) ο Κουτίβας είδε να υπάρχουν κιονίσκοι, μαρμάρινες πλάκες, κύλινδροι, κεραμίδια, σπασμένα πιθάρια, δεξαμενές και μικρό λατομείο. Επίσης είδε σκουριές σιδήρου και οδηγήθηκε στο συμπέρασμα ότι πρέπει να υπήρχαν βιοτεχνίες εξαγωγής σιδήρου, διότι στο μέρος αυτό υπάρχει μετάλλευμα.

Κυριακή 21 Σεπτεμβρίου 2008

Ισοπέδωση

Ο λόφος
με τ' αρχαία ερείπια,
τόπος λατρείας χθόνιων θεοτήτων
-λένε κάποιοι-
και καταφύγιο των πουλιών
απ' όταν σίγησε η αρχαία πολιτεία,
αλώνεται αυτή την ώρα.

Γκρεμίζεται ό,τι απέμεινε
απ' τα κυκλώπεια τείχη
-τί να τα κάνουμε άλλωστε
στην εποχή των πυρηνικών όπλων;
Οι αιωνόβιες βελανιδιές διαμελίζονται,
κι αμυγδαλιές κι αγριολούλουδα σκορπίζουν.

Σκέπτομαι αλαφιασμένα
τα πουλιά
να αναζητούνε τις φωλιές τους.
Βλέπω μπροστά μου αγριεμένο το μάτι του αετού
που συναντούσαμε,
να εποπτεύει τις θεόρατες πέτρες
καθώς κατρακυλάνε στον γκρεμό.

Μαθαίνω ότι τρυπάνια, μπουλντόζες
κι αλυσοπρίονα
έχουν αναλάβει να συνθέσουν
τον ύμνο της καταστροφής
και θυμάμαι τον ψίθυρο των φύλλων
και τις φωνούλες των πουλιών.

Βλέπετε, η τιμή του τετραγωνικού
στην ορεινή Κορινθία
έχει "ανεβεί πολύ ψηλά"
κι οι ντόπιοι,
σαν τους χρυσοθήρες της Άγριας Δύσης,
κόλλησαν μια ασθένεια
παρόμοια με τον "πυρετό του χρυσού".

Κατά τα άλλα,
αγανακτούμε... για την πλαστογράφηση
της ιστορίας μας από του Σκοπιανούς.

Μέλισσα (2008)

Τρίτη 9 Σεπτεμβρίου 2008

"Ποιητές"

Φτωχοί λαθρεπιβάτες πάνω στις φτερούγες των πουλιών
την ώρα που πέφτουν χτυπημένα.

Τάσος Λειβαδίτης

Σάββατο 30 Αυγούστου 2008

Ανάμεσα στα Μεσαία και τα Κάτω Τρίκαλα...

"Στου Χαρδαλούπα", λένε οι παλαιοί Τρικαλίτες και εννοούν έναν λόφο ανάμεσα στα Μεσαία και τα Κάτω Τρίκαλα. Απότομος και βραχώδης στο μεγαλύτερο μέρος του, ο λόφος έχει στη βόρεια πλευρά του ένα ανηφορικό πλάτωμα, που χωρίς να το καταλάβεις σε οδηγεί στην κορυφή. Η θέα από εκεί είναι πανοραμική. Αριστερά το Ρέθι, το Δεντρό, η Πελλήνη. Στο κέντρο ο Κορινθιακός κόλπος και δεξιά το Παναρίτι και το Μάνα.
Ογκόλιθοι, που φαίνεται ότι κάποτε σχημάτιζαν τείχος πελασγικό, ξεπροβάλλουν πίσω από αιωνόβιες βελανιδιές και κέδρους και δημιουργούν ατμόσφαιρα μυστηρίου. Τα θεμέλια κάποιου αρχαίου οικοδομήματος, γερά βαλμένα στο βραχώδες έδαφος, δείχνουν ακόμα τα περιγράμματα τριών-τεσσάρων συνεχόμενων δωματίων και κάποιων άλλων μεμονωμένων.
Να ήταν κάποιο φρούριο, που επόπτευε τα όρια της αρχαίας Πελλήνης με την αντίπαλη πόλη της Σικυώνος; Η θέση του συνηγορεί προς την κατεύθυνση αυτή, αλλά οι αρχαιολόγοι δεν αποφαίνονται κι ας έχουν αρχίσει οι μπουλντόζες το "ξήλωμα". Η ανακάλυψη ενός τούνελ παράλληλου προν το δρόμο που οδηγεί στην κορυφή, κι ενός άλλου που κατευθύνεται χαμηλότερα κεντρίζει την περιέργεια. Ιδιαίτερα επειδή κάποιοι ντόπιοι θυμούνται να τους προειδοποιούν, όταν ήταν παιδάκια, να προσέχουν μη πέσουν στο "βάραθρο". Όμως κανείς δεν "θυμάται" σήμερα που βρισκόταν ακριβώς αυτό το βάραθρο... Κι αλλάζουν συζήτηση για να μη χαλάσουν τα σχέδια του ξεπουλήματος του τόπου και της ιστορίας του. Τι κάνει αρχαιολογική υπηρεσία;
Σσσσ... η αρχαιολογική υπηρεσία κοιμάται...
Θα επανέλθω στο θέμα.

Τρίτη 12 Αυγούστου 2008

Η Πελλήνη

Η Πελλήνη ήταν αρχαία "πόλις-κράτος", που ανήκε τότε στην αχαϊκή συμπολιτεία, όπως και η Σικυών, το "αντίπαλον δέος" της. Ο ποταμός Σύθας ήταν το όριο ανάμεσα στις δυο πόλεις. Τα χωριά των Τρικάλων, αλλά και όλοι οι παράλιοι οικισμοί του Δήμου Ξυλοκάστρου από τις εκβολές του Σύθα μέχρι τα Πιτσά και ίσως πιο πέρα ήταν στην επικράτεια της Πελλήνης. Η πόλη κτισμένη ψηλά, με απεριόριστη θέα προς όλα τα σημεία του ορίζοντα, επικοινωνούσε με τους Αριστοναύτες, το επίνειό της, που όπως λένε τα παλιά βιβλία είναι βυθισμένο κάπου στα Σαρανταπηχιώτικα, κοντά στο Καμάρι.
Η αρχαία Πελλήνη είχε θέατρο, γυμνάσιο, ωραίους ναούς και άλση που στόλιζαν αγάλματα σπουδαίων γλυπτών, όπως ο Φειδίας... Ο σημερινός επισκέπτης δεν θα δει παρά μόνο την ομορφιά του τοπίου, την απέραντη θέα στα βουνά και τον Κορινθιακό. Κατακτητές, αρχαιοκάπηλοι, η αδιαφορία των κατοίκων της και η αχρηστία των κρατικών υπηρεσιών, όλα συνετέλεσαν για την σημερινή κατάσταση της άλλοτε πανέμορφης πόλης.
Φαίνεται κάποια κακή μοίρα κυνηγάει την Πελλήνη και αφανίζει κάθε μνημείο και κτίσμα της. Οι ηλικιωμένοι θυμούνται τα ¨Παλάτια" της Ζούγρας, γιατί έτσι έλεγαν τότε τα αρχαία απομεινάρια. Κι ύστερα, λένε οι ίδιοι, ήρθαν χρόνια που όποιος ήθελε να κτίσει πήγαινε και γέμιζε ένα κάρο ή και ένα φορτηγό με "πέτρες" από αυτά τα "Παλάτια", κι έχτιζε το σπίτι του. Κανείς δεν τον εμπόδιζε. Οι κρατικές υπηρεσίες; Ποιές κρατικές υπηρεσίες;
Πενήντα χρόνια αργότερα, οι συνθήκες παραμένουν ίδιες. Ολόκληρος λόφος στα Μεσαία Τρίκαλα με αρχαία θεμέλια, λαξευμένους βράχους και πελασγικά τείχη παραδόθηκε από ντόπιο στα χέρια εργολάβου για να "ξηλωθεί" και να γίνει στη θέση του ξενοδοχείο. Με μπουλντόζα ξέθαψαν θεμέλια δωματίων, μάλλον μυκηναϊκής εποχής, αλλά... ποιός νοιάζεται;
Τα νεώτερα νέα λένε ότι σκοπεύουν να κάνουν πάρκο αναψυχής στο χώρο του αρχαίου λιμανιού. Κάτι σαν το allou, αλλά όχι κάπου αλλού. Θέλουν να γίνει στο λιμάνι που "έδεσε" η θρυλική "Αργώ", το θρυλικό πλοίο των Αργοναυτών, για να παραλάβει τους δυο Πελληνείς ναυτικούς, που ονομάστηκαν Αριστοναύτες λόγω της συμμετοχής τους στην Αργοναυτική εκστρατεία και για να τους τιμήσουν έδωσαν το όνομά τους στο επίνειο της πόλης.