Κοινό μέτωπο κατά της παράνομης διακίνησης αρχαιοτήτων

Το άγαλμα, ανάμεσα σε άλλα ευρήματα που κατασχέθηκαν.


Πριν από λίγες ημέρες αστυνομικοί του Τμήματος Αρχαιοκαπηλίας της Διεύθυνσης Ασφαλείας Θεσσαλονίκης, με τη βοήθεια του τμήματος Προστασίας Πολιτιστικών Αγαθών του υπουργείου Πολιτισμού - Τουρισμού, πέτυχαν ένα «λαχείο». Εντόπισαν και κατέσχεσαν αρχαίο χάλκινο άγαλμα τύπου δορυφόρου του Λυσίππου, μια χάλκινη παιδική κεφαλή πρώιμων ρωμαϊκών χρόνων, 12 νομίσματα και ένα ολόκληρο αρχείο με φωτογραφίες αρχαιοτήτων έτοιμων για παράνομη διακίνηση.
Τον περασμένο μήνα από τη Βασιλεία της Ελβετίας μάς ήρθαν τέσσερις τοιχογραφίες που είχαν κλαπεί το 1978 από τον Ι. Ν. Παλαιοπαναγιάς στη Στενή Ευβοίας.
Όπως φαίνεται και από τη συχνότητα των περιστατικών, τo κεφάλαιο της παράνομης διακίνησης αρχαιοτήτων όχι μόνο δεν περιορίζεται αλλά αυξάνεται κάθε χρόνο. Μαζί και η κινητοποίηση των άμεσα θιγόμενων χωρών οι οποίες προσπαθούν να σχηματίσουν ένα κοινό μέτωπο. Η καινούργια κινητοποίηση προέρχεται από την Αίγυπτο, η οποία καλεί εκπροσώπους 30 χωρών -ανάμεσά τους και η Ελλάδα- στο μεγάλο διεθνές συνέδριο που διοργανώνει στις αρχές Απριλίου.
Πριν από λίγο καιρό η Αίγυπτος όχι μόνο τροποποίησε τον νόμο περί αρχαιοτήτων επιβάλλοντας μεγαλύτερες ποινές αλλά ετοιμάζεται, ακόμη πιο δυναμικά, να διεκδικήσει αρχαιότητες από το εξωτερικό και κυρίως να καθιερώσει αποζημιώσεις για μη εγκεκριμένα αντίγραφα έργων τέχνης.
Ο δραστήριος Ζαχί Χαουάς, επικεφαλής του Ανώτατου Συμβουλίου Αρχαιοτήτων, παινεύεται πως την τελευταία πενταετία η χώρα του κατάφερε να τους επιστραφούν 6.000 αντικείμενα, ακόμη και θραύσματα από νωπογραφίες που επέστρεψε λίγους μήνες πριν το Λούβρο.
Πρώτοι διδάξαντες βέβαια είναι οι Ιταλοί. Εκείνοι διαδραμάτισαν τον καθοριστικό ρόλο στο κεφάλαιο των επαναπατρισμών, άνοιξαν μέτωπο με το Μουσείο Γκετί και ευθύνονται για τη μεταστροφή του διεθνούς κλίματος στον τομέα της επιστροφής παράνομων αρχαιοτήτων. Μεγάλα μουσεία αλλάζουν στάση, άλλα προσπαθούν να κρατήσουν χαμηλούς τους τόνους δίνοντας διαπραγματευτικές υποσχέσεις ενώ οι παλιοί «ανίσχυροι» δημιουργούν συνασπισμούς.
Οι Ιταλοί κατάφεραν να εντοπίσουν και να κατασχέσουν μέσα στο 2009 περίπου 60.000 αντικείμενα και έργα τέχνης, από τα οποία τα 40.000 ήταν αποτέλεσμα λαθρανασκαφών. Στο μέτωπο που άνοιξαν και με το Μητροπολιτικό Μουσείο της Ν. Υόρκης βγήκαν επίσης κερδισμένοι αφού πέτυχαν την επιστροφή του Κρατήρα του Ευφρονίου. Όσο για το Γκετί, το σίριαλ των επιστροφών συνεχίζεται. Τώρα θα τους επιστρέψει χάλκινο άγαλμα της Νικηφόρας Νεότητας που αποδίδεται στον Λύσιππο.

Συνέδριο στην Αθήνα
Σε αυτό το κλίμα προσπαθεί και η Ελλάδα τα τελευταία χρόνια να παίξει τον δικό της ρόλο. Εμείς μπορεί να μην έχουμε τους μηχανισμούς της γειτονικής Ιταλίας, πετύχαμε ωστόσο 300 επιστροφές την τελευταία πενταετία. Ετοιμάζουμε μάλιστα το δικό μας συνέδριο με στόχο τις μεσογειακές συμμετοχές.
Η Ελλάδα είναι από τις χώρες-στόχους με μεγάλη δράση όχι μόνο στην αρχαιοκαπηλία, αλλά και τις κλοπές. Από το 1967 ώς το 2008 έχουν καταγραφεί στις αρμόδιες υπηρεσίες 1.352 κλοπές, οι περισσότερες σε ναούς και μονές. Ας δούμε όμως τους αριθμούς: το 2004 καταγράφηκαν 7 με λεία 43 αντικείμενα. Το 2005 αυξήθηκαν σε 13 και 88 αντικείμενα, το 2006 σημειώθηκαν 11 κλοπές στις οποίες αφαιρέθηκαν 108 αντικείμενα, το 2007 ήταν 5 με 7 αντικείμενα, ενώ το 2008 υπολογίζονται σε 8 και 138 αντίστοιχα.

Πηγή: Καθημερινή, Γ. Συκκά, 10/3/10
http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_civ_1_10/03/2010_393614





--------------------------------------------------------------------------------

Ο Νίκος Ψυχογυιός όχι μόνο ενημέρωσε την Αρχαιολογική Υπηρεσία για τα ευρήματα, αλλά μπόρεσε μέσα σε 48 ώρες να συνεχίσει την ανέγερση του σπιτιού του

Οι άλλοι πρωταγωνιστές

«Μας είπαν: “Πουλήστε τα ή θάψτε τα ξανά”»
Η περιπέτεια ενός πολίτη που ανακάλυψε αρχαία στο οικόπεδό του

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ στον ΣΤΑΥΡΟ ΘΕΟΔΩΡΑΚΗ
ΔΗΜΟΣΙΕΥΘΗΚΕ: Σάββατο 6 Μαρτίου 2010 (ΤΑ ΝΕΑ )

Ηταν ένα μήνυμα που πήρα ένα πρωί μαζί με δεκάδες άλλα. Η εντολή ήταν «διαβάστε»: «Και τα αρχαία έσωσε και το σπίτι του έκτισε»! Στην αρχή είπα να μην το ανοίξω. Για να είμαι ειλικρινής έχω βαρεθεί τα e-mails της μαζικής αποστολής, με τίτλους βαρύγδουπους που συνήθως λένε ψέματα ή μεγαλοποιούν καθημερινές ιστορίες.

Ήταν άλλωστε η μέρα που η κυβέρνηση συζητούσε αν θα κόψει τον 14ο μισθό και τα υπόλοιπα πρωινά e-mails μου φάνηκαν επείγοντα και σοβαρά. Τελικά δεν ήταν. Απέναντι στα μασημένα λόγια των πολιτικών και το δήθεν έκπληκτο βλέμμα των συνδικαλιστών η ιστορία ενός πολίτη που κινήθηκε έξω από τη συνήθη νεοελληνική κουτοπονηριά ήταν πιο ενδιαφέρουσα.

Ο Νίκος Ψυχογυιός ζει εδώ και αρκετά χρόνια μαζί με την Κρητικιά γυναίκα του και τις 3 κόρες τους στο Ηράκλειο της Κρήτης. Έχει σπουδάσει μηχανολόγος, έχει μεταπτυχιακό στη Διασφάλιση Ποιότητας και διδάσκει σε Επαγγελματικό Λύκειο. Η γυναίκα του η Ειρήνη Μπολωνάκη είναι αιματολόγος στο Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο Ηρακλείου. Και τα τρία κορίτσια 10, 12 και 14 ετών, πάνε σχολείο βέβαια και τα καλοκαίρια όταν όλοι πηγαίνουν στην Κρήτη αυτά ακολουθούν τους γονείς τους σε μικρές εξερευνήσεις στον υπόλοιπο κόσμο. «Ποτέ με γκρουπ» θα μου επισημάνει ο Νίκος. Στο τέλος του καλοκαιριού η οικογένεια Ψυχογυιού άρχισε να χτίζει στο Καβροχώρι του Δήμου Γαζίου το πρώτο της σπίτι. Σε μια περιοχή κοντά στον Γαζανό ποταμό, με θέα όλο τον κόλπο του Ηρακλείου, κατάσπαρτη με αμπέλια και ελιές, αλλά πλέον και μονοκατοικίες. Η έκπληξη όμως ήρθε από το χώμα.

Όταν μια μέρα ο εκσκαφέας «έπεσε» πάνω σε μια απρόσμενη ανακάλυψη.



«Η ανασκαφή κράτησε μιάμιση μέρα...»

Τι συνέβη λοιπόν το μεσημέρι της 28ης Σεπτεμβρίου του 2009;

Τη μέρα εκείνη κάναμε εκσκαφή στο οικόπεδο. Είχε μεσημεριάσει, κοντεύαμε να τελειώσουμε όταν ακούσαμε έναν υπόκωφο ήχο σαν να ανοίγει το έδαφος. Τρέξαμε να δούμε τι είχε γίνει. Η τρύπα ήταν αρκετά μεγάλη. Η εικόνα που είδαμε μάς έκοψε την ανάσα. Ανάμεσα στα χώματα που είχαν πέσει, φάνηκαν μικρά και μεγάλα αγγεία, όλα όμως τακτοποιημένα και σε άψογη κατάσταση.

Δεν μπήκατε στον πειρασμό να κατεβείτε στην τρύπα να δείτε τι ακριβώς είναι;

Μα, καταλάβαμε αμέσως ότι ήταν αρχαία. Είπαμε στον χειριστή του μηχανήματος να βάλει την τσάπα πάνω στην τρύπα και ενημερώσαμε αμέσως το Αστυνομικό Τμήμα Αμμουδάρας Γαζίου. Ταυτόχρονα ειδοποιήθηκε ο αρχιτέκτονας μηχανικός Γιάννης Χαλαμπαλάκης, ο οποίος κάλεσε τον αρχαιολόγο Αντώνη Βασιλάκη.

Ποιες ήταν οι πρώτες σας σκέψεις αφού ήταν προφανές ότι επρόκειτο για αρχαία;

Το πρώτο που αναρωτηθήκαμε ήταν πόσο θα καθυστερούσε την οικοδομή η αρχαιολογική έρευνα. Ήδη είχαν καθυστερήσει αδικαιολόγητα να μας εκδώσουν την άδεια 17 ολόκληρους μήνες. Οι φίλοι και οι γνωστοί που το έμαθαν εκείνες τις πρώτες στιγμές, τι σας είπαν;

Οι περισσότεροι από αυτούς που ήταν παρόντες στην εκσκαφή, μας προέτρεψαν να τα ξαναθάψουμε για να μην μπλέξουμε.

Τι σας έλεγαν δηλαδή; «Ξεχάστε το σπίτι σας και οπωσδήποτε το οικόπεδό σας». «Μα, τι άτυχοι είστε;». «Το καλύτερο που έχεις να κάνεις είναι να ανοίξεις ένα λάκκο και να τα πετάξεις μέσα σπασμένα». «Θα μπλέξετε ρε παιδιά, τι το ψάχνετε, μην πείτε τίποτα σε κανέναν και χώστε τα πάλι». Και κάποιος άλλος μάς είπε: «Εγώ φίλε μου θα τα πουλούσα και θα εξασφάλιζα όχι μόνο το χτίσιμο του σπιτιού μου αλλά ακόμα και τα δισέγγονά μου».

Εσείς δεν φοβηθήκατε ότι η Αρχαιολογική Υπηρεσία θα σταματούσε την ανέγερση του σπιτιού;

Φυσικά και φοβηθήκαμε. Είναι γνωστό ότι αρχαιολογικά ευρήματα στις εκσκαφές μπορούν να σε καθυστερήσουν χρό νια. Δεν υπάρχει καπνός χωρίς φωτιά. Και γι΄ αυτό πολλά αρχαία που βρίσκονται τυχαία θάβονται ή λεηλατούνται.

Ειδοποιείτε λοιπόν την Αρχαιολογική Υπηρεσία.

Ναι και δεν θα το πιστέψετε. Όλη η ανασκαφή κράτησε μιάμιση μέρα! Το συνεργείο της Εφορείας Κλασικών Αρχαιοτήτων, με επικεφαλής τον Αντώνη Βασιλάκη, ανέσυρε 84 αγγεία από τον τάφο. Την επόμενη μέρα μόλις ολοκληρώθηκε η αρχαιολογική έρευνα μάς επιτράπηκε να συνεχίσουμε τις οικοδομικές εργασίες. Είναι εντυπωσιακό και πολλοί δεν το πιστεύουν.

Είχατε πάντα ενδιαφέρον για τους αρχαιολογικούς θησαυρούς;

Ναι και κάθε φορά που πηγαίνω στους Δελφούς, στην Αρχαία Ολυμπία, στη Βεργίνα και στο καταπληκτικό Μουσείο της Ακρόπολης νιώθω περηφάνια.

Πού μεγαλώσατε;

Μεγάλωσα στην Κυψέλη τη δεκαετία του ΄60. Σε ένα διαμέρισμα, τότε που όλοι αισθάνονταν τυχεροί αν έμεναν σε πολυκατοικία. Ευτυχώς όμως υπήρχαν ακόμη οικόπεδα που παίζαμε μπάλα. Αργότερα όταν όλα χτίστηκαν, παίζαμε στο προαύλιο της Αγίας Ζώνης, παρά το κυνηγητό του καντηλανάφτη.

Στην Κρήτη πότε βρεθήκατε;

Πριν από 17 χρόνια και εκεί συντελέστηκε μια σημαντική βελτίωση του χαρακτήρα μου και της προσωπικότητάς μου. Αισθάνθηκα ότι βρέθηκα κοντά στον πολιτισμό της αρχαίας Κνωσού παρά το γεγονός ότι η πόλη που ζω έχει ακόμα πολύ δρόμο για να τον φτάσει.
Ένας Κρητικός μου είχε πει: «Στα πορτοκάλια της Κρήτης διακρίνω τη γεύση των προγόνων μου» Συμφωνώ απόλυτα, αν και εγώ θα το έλεγα πιο πεζά: «Ο πολιτισμός μας διδάσκεται από τον πολιτισμό των προγόνων μας». Η Κρήτη για μένα είναι ένα μνημείο της φύσης στη Μεσόγειο. Οι απίστευτες φυσικές ομορφιές της, η ενέργειά της, η πλούσια ιστορία της, την κάνουν να ξεχωρίζει στην ψυχή Ελλήνων και ξένων.

Πέρα από την ιστορία και τη φύση, δεν ξέρω πόσο υπερήφανοι πρέπει να είμαστε για τα σύγχρονα έργα.

Ναι, άσχημες πόλεις, χωριά χωρίς χρώμα, συναντάς συχνά στη σημερινή Κρήτη. Ιδιαίτερα στο Ηράκλειο έχει χαθεί η γραφικότητα και η όμορφη παράδοση του νησιού. Και φυσικά φαινόμενα τύπου «αυτόνομου κράτους Ζωνιανών» κάθε άλλο παρά αντιπροσωπεύουν το πνεύμα του Κρητικού.
«Ξεχάστε το σπίτι σας και οπωσδήποτε το οικόπεδό σας», μας έλεγαν
«Θέλουμε να διατηρήσουμε το μνημείο»

Ποιες υπηρεσίες ενεπλάκησαν στην υπόθεση και πώς τις βαθμολογείτε;

Η Αρχαιολογική Υπηρεσία ανταποκρίθηκε αμέσως. Ο αρχαιολόγος κ. Βασιλάκης έδωσε μέχρι και μαθήματα αρχαιολογίας σε μένα και την οικογένειά μου. Ο δήμαρχος Γαζίου Γιώργος Μαρκογιαννάκης και η κυρία Χρύσα Βαθειανάκη, υπεύθυνη πολιτιστικών, έσπευσαν αμέσως μόλις ανακαλύφθηκε ο τάφος. Και η Αστυνομία φύλαγε συνεχώς τον χώρο τις δύο μέρες της ανασκαφής. Για μένα όλες οι υπηρεσίες παίρνουν άριστα.

Γιατί αποφασίσατε να προβάλετε την περιπέτειά σας από το Ίντερνετ;

Θέλαμε να ζούμε συνεχώς αυτή την εμπειρία. Και θέλαμε να μαθευτεί ότι μπορεί να υπάρξει θετική συνεργασία πολιτών και υπηρεσιών.
Άλλωστε, όπως έγραψε ο μεγάλος Αμερικανός ψυχοθεραπευτής Carl Rogers: «Ξέρω πως δεν μπορώ να διδάξω τίποτα σε κανέναν. Μπορώ όμως να δημιουργήσω ένα περιβάλλον μέσα από το οποίο κά ποιος θα μπορεί να μάθει κάτι».

Ποιοι είναι οι επισκέπτες σας στο kavrochori. blogspot. com;

Μπαίνουν δεκάδες χρήστες και αυτό χαρίζει σε όλους μας- και στα παιδιά μας- θετική ενέργεια και αισιοδοξία. Εντυπωσιακή είναι η ανταπόκριση των Ελλήνων που ζουν εκτός συνόρων.

Στο σπίτι σας όταν χτιστεί, τι θα θυμίζει την περιπέτεια που ζήσατε;

Στόχος μας είναι η διατήρηση του τάφου, εφόσον αυτό είναι δυνατό, δεδομένου ότι πλέον είναι εκτεθειμένος στην ατμόσφαιρα και ως εκ τούτου φθαρτός. Είναι θαλαμωτός, λαξευτός σε συμπιεσμένο χώμα, κούσκουρα το λένε εδώ στην Κρήτη. Σε περίπτωση που η διάσωσή είναι δυνατή, σκεφτόμαστε, αν η οικονομική μας κατάσταση το επιτρέψει, να τοποθετήσουμε μερικά πιστά αντίγραφα των αγγείων ώστε να θυμίζει την εικόνα που πρωτοαντικρύσαμε.

«Βρήκαμε 6 αγγεία με καμένα οστά»

Για τι αξίας ευρήματα μιλάμε;

Η εμπορική τους αξία θα εκτιμηθεί σε συνεννόηση με την Εφορεία Αρχαιοπωλείων και Ιδιωτικών Αρχαιολογικών Συλλογών που είναι στην Αθήνα. Η επιστημονική τους αξία είναι πάρα πολύ σημαντική. Γιατί μπορεί να είναι γνωστό ότι η περιοχή έχει πολλά αρχαία, αλλά τα συγκεκριμένα ευρήματα δεν είναι συνήθη. Χρονολογούνται γύρω στο 1000 με 800 π. Χ.

Σε ποιον πολιτισμό ανήκουν δηλαδή;

Ανήκουν στην Πρωτογεωμετρική εποχή, η οποία κατατάσσεται αμέσως μετά τη Μινωική εποχή. Πρόκειται για μια φάση πολιτισμού που διήρκεσε μισή χιλιετία περίπου, την ονομάζουμε Πρώιμη εποχή του Σιδήρου, Γεωμετρική και Πρώιμη Αρχαϊκή. Βασικό στοιχείο του συγκεκριμένου πολιτισμού είναι ότι οι νεκροί δεν θάβονται, αλλά καίγονται, κι έπειτα τοποθετούνται σε ταφικά αγγεία.

Μπορείτε να μου πείτε πιο αναλυτικά τι βρήκατε;

Βρήκαμε 6 τέτοια ταφικά αγγεία με καμένα οστά. Συνολικά είναι 84 αγγεία, μεγάλα και μικρά. Από αμφορείς και πιθαράκια 60- 70 εκατοστών οι μεγαλύτεροι, μέχρι κυπελλάκια ύψους 3 εκατοστών.

Ποια μπορεί να είναι η αμοιβή σε τέτοιες περιπτώσεις;

Η αμοιβή εξαρτάται από την τελική κρίση του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου. Θα είναι ανάμεσα στο ένα τρίτο και στο μισό της εμπορικής αξίας. Εγώ θα εισηγηθώ το μισό, το ανώτατο δηλαδή.

Πολλοί επιλέγουν να ξαναθάψουν τα ευρήματα αφού πρώτα πάρουν τα πιο σημαντικά κομμάτια.

Ναι, γι΄ αυτό πρέπει να προβάλλουμε την πράξη του συγκεκριμένου ιδιοκτήτη. Και εγώ γι΄ αυτό και δεν τον σταμάτησα στη δημιουργία του blog παρότι είναι ριψοκίνδυνο. Το έκανε όμως από ενθουσιασμό και έχει γίνει διεθνές θέμα. Πριν από ένα μήνα βρέθηκα στην Αγγλία και οι συνάδελφοί μου στο Χέρφιλντ με υποδέχτηκαν με συγχαρητήρια γι΄ «αυτά που βρήκα». Λέω πού τα μάθατε; «Τα είδαμε στο Ίντερνετ».